Onbegrijpelijk koopkrachtverlies

"Koopkrachtverlies* relatief groot voor vrouwen na scheiding" kopt nu.nl. Vrouwen gaan er meestal veel harder op achteruit dan mannen. Gedeeltelijk snap ik dat. Vrouwen werken vaker in deeltijd en hebben dus ook een deelsalaris. Mannen werken vaker fulltime met bijbehorend salaris. Kort door de bocht levert de vrouw bij een scheiding een half voltijdsalaris in en de man een half deeltijdsalaris.

Ik vind het onderstaande zelf best ingewikkeld, kan daardoor ook niet garanderen dat ik het helder heb opgeschreven. Daarom maak ik nu vast even mijn punt, voordat je het mist omdat je afhaakt omdat de rest van de tekst ingewikkeld is:

Mijn punt
Regel als vrouw de financiële zaken voor na een scheiding goed. Als je voor de kinderen gaat zorgen en minder gaat werken, minder carrière kan maken, pas dan zonodig je huwelijkse voorwaarden aan. Daar is weinig romantisch aan en dat moet ook niet. Het maakt gewoon duidelijk welke keuzes jullie maken.
Zodra je het goed geregeld hebt, kun je dat romantisch vieren bij kaarslicht.

(Hetzelfde punt geldt voor mannen, maar die lijken dit al beter te doen.) 

Terug naar de cijfers over koopkrachtverlies
Want het wordt vreemder als je kijkt naar de cijfers van gescheiden echtparen met kinderen.
Mannen die alleenstaande vader worden door een scheiding verliezen  2,8% van hun koopkracht**.
Vrouwen die alleenstaande moeder worden door een scheiding verliezen 26,2% van hun koopkracht.

Als er geen kinderen zijn, zien de cijfers er als volgt uit:
Mannen verliezen door een scheiding 12,7% van hun koopkracht.
Vrouwen verliezen door een scheiding 31,6% van hun koopkracht.

In een tabelletje, koopkrachtmutatie bij scheiding

Als er kinderen zijn, en de mannen gaan voor de kinderen zorgen*** dan is hun achteruitgang in koopkracht veel kleiner dan die van de vrouwen die voor de kinderen gaan zorgen, ook relatief. Vrouwen die voor de kinderen zorgen gaan er ruim 9 keer zo veel op achteruit als mannen die voor de kinderen zorgen.
Als er geen kinderen zijn, gaan vrouwen er 2½ keer zo veel op achteruit als mannen.

Het is altijd lastig met statistieken en onderzoeken, wat mag je wel vergelijken en wat niet, wat is alleen een statistisch verband en wat is een oorzakelijk verband, en ik durf mezelf daar geen held in te noemen. Maar ik zie een verschil waarvoor een 'logische' verklaring zou zijn dat:

mannen die na de scheiding voor hun kinderen gaan zorgen nauwelijks minder gaan werken en/of meer gaan verdienen per uur, en/of voor de scheiding een vrouw hadden met nauwelijks inkomen.

Die mannen verliezen inderdaad weinig koopkracht want hun eigen inkomen wordt nauwelijks lager doordat ze niet of weinig minder gaan werken (ik acht het niet waarschijnlijk dat ze minder uren gaan werken en meer per uur verdienen) en ook niet het meedelen in het inkomen van hun vrouw verliezen want dat was er al niet of nauwelijks.

De vrouwen daarentegen gaan blijkbaar óf minder werken, óf minder per uur verdienen, óf verliezen koopkracht door het niet meer meedelen in het inkomen van hun man (of een combinatie).

Het zal niet allemaal te wijten zijn aan het verschil in inkomen met de (ex-)partner voor de scheiding. Hebben gescheiden vaders met inwonende kinderen gewoon minder tijd voor die kinderen? Kunnen die vaders beter onderhandelen over hun salaris en arbeidsvoorwaarden?

Partneralimentatie
Nou wordt bij de koopkracht ook partneralimentatie meegerekend. Dat zou ook een verklaring kunnen zijn. Mannen hebben dat dan blijkbaar beter geregeld dan vrouwen. En dat is iets wat ik echt niet snap. Als je tijdens je huwelijk minder werkt zodat je voor de kinderen kunt zorgen, dan neem je in die beslissing mee dat je als gezin grotendeels van het inkomen van je man moet kunnen leven. Dan regel je toch ook dat jullie van dat inkomen kunnen leven als je geen gezin meer bent (in ieder geval zo lang je je voorneemt om voor de kinderen te zorgen in plaats van te werken)? Ik kan er werkelijk met mijn hoofd niet bij dat je dat niet zou doen. Ik moet dan aan heel domme, volgzame gansjes denken. Maar ik weet dat dat niet zo is. Ik weet dat ook slimme vrouwen met een eigen mening dit niet goed regelen (dus voel je alsjeblieft niet aangesproken door mijn gedachte als je in de situatie zit). Hoe komt dat toch?

Verschil met partner die niet voor de kinderen gaat zorgen
Overigens heb ik in de tabel van het cbs wat regels weggelaten. Bijvoorbeeld de regel van de (ex-)partners die niet voor de kinderen zorgen. Als je daarnaar kijkt zie je dat het verschil tussen de vaders die niet voor de kinderen gaan zorgen en vaders die wel voor de kinderen gaan zorgen groter is, dan het verschil tussen moeders die wel of niet voor de kinderen gaan zorgen.

Vaders die niet voor de kinderen gaan zorgen zijn veel beter af dan vaders die voor de kinderen gaan zorgen: 12,4 procentpunt beter.
Moeders die niet voor de kinderen gaan zorgen zijn maar een beetje beter (minder slecht) af dan moeders voor de kinderen gaan zorgen: 4,0 procentpunt beter.

Is dat omdat de positie van moeders op de arbeidsmarkt zoveel slechter is doordat ze tijdens het huwelijk wel voor de kinderen hebben gezorgd?

Misschien maak ik naar aanleiding van het eerste tabelletje wel de verkeerde vergelijking. Als je het tweede tabelletje bekijkt dan maakt het voor vrouwen niet zoveel uit voor hun koopkrachtmutatie of er wel of geen kinderen zijn. Het maakt iets meer uit of ze wel of niet voor de kinderen gaan zorgen als die er zijn, maar ook dat verschil is niet zo groot.

Goed nieuws
Misschien maak ik me ook wel druk om een 'uitstervend' fenomeen. Het goede nieuws uit het cb-onderzoek staat niet in het nu.nl-artikel: Door de sterk toegenomen economische zelfstandigheid lopen gescheiden vrouwen nu minder risico in armoede te geraken dan tien jaar geleden. Er is wel dat flinke koopkrachtverlies, maar als dat een bewuste, eigen keuze is, omdat vrouwen nou eenmaal meer willen doen dan werken in hun leven, is daar niet zoveel mis mee. Ik hoop het van harte en ik neig ernaar te denken dat dat zo zou moeten kunnen zijn in onze maatschappij. Toch denk ik dat dat een iets te optimistische voorstelling van zaken is.

Scheidingen van homoparen worden in het onderzoek niet besproken. Ik vind het wel interessant om te zien of daar ook zoveel ongelijkheid is (dus dat de ene partner veel meer koopkracht verliest dan de andere) en of als er kinderen zijn, degene die voor de kinderen zorgt daar ook het hardst in koopkracht achteruit gaat.

Tot slot
Zoals ik al schreef: ik vind dit ingewikkeld en moeilijk te begrijpen. Ik ben wel benieuwd of jullie gekke kronkels in mijn redeneringen of gedachtes zien.


* Koopkracht is het gestandaardiseerd besteedbaar huishoudensinkomen gecorrigeerd voor de prijsontwikkeling op basis van de consumentenprijsindex (CPI).
Besteedbaar inkomen is het bruto-inkomen verminderd met betaalde inkomensoverdrachten (waaronder partneralimentatie), premies inkomensverzekeringen, premies ziektekostenverzekeringen en belastingen op inkomen en vermogen. (definities cbs)

** Het cbs gebruikt voor deze cijfers de mediaan ipv het gemiddelde.

*** Als er staat 'voor de kinderen zorgen' bedoel ik dat de kinderen bij diegene gaan wonen. Daarmee wil ik niet zeggen dat de ouder waar de kinderen niet wonen, niet of nooit voor de kinderen zorgt. Ik vind de formulering van het cbs in de tabelletjes ook niet helemaal scherp. Je bent namelijk nog steeds ouder als je kind niet bij je woont.