18 november 2015

Bespaarcentage - een stukje theorie

Iemand vroeg me wat allemaal meetelt als 'sparen', met name of stortingen in een pensioenverzekering en aflossingen op de hypotheek meetellen. Ik vind het soms ook lastig om te bepalen wat allemaal ‘meetelt’ voor het bespaarcentage (savings rate). Ik weet ook niet zeker of ik het goed doe. Omdat er veel over te zeggen valt, heb ik er dit blogje over geschreven. Dit is hoe ik het zie:

Het gaat erom dat je straks kunt leven van het rendement op je vermogen. Dat betekent dus dat je alles wat je dan moet en wil betalen, moet kunnen betalen uit het rendement dat je maakt op je vermogen (of eigenlijk max. 4% van je vermogen want de evt. rest van het rendement is voor inflatie en belastingen, en je zou in de goede jaren ook nog iets over moeten houden voor de jaren waarin je vermogen een keertje minder rendement opbrengt).

De berekening van het aantal jaren tot financiële onafhankelijkheid is volgens mij onder andere gebaseerd op de aanname dat je straks per jaar ongeveer hetzelfde uitgeeft als nu (gecorrigeerd voor inflatie). Wat je per jaar uitgeeft wordt berekend door wat je spaart af te trekken van je inkomen. Alles wat je wel of niet meetelt bij het ‘sparen’ heeft dus ook invloed op je (veronderstelde) ‘uitgaven’ straks. Dat is van belang in onderstaande redenering.


Vraag 1: Mag je stortingen in je pensioenverzekering meetellen?
Of je stortingen in je pensioenverzekering mee mag tellen als sparen, hangt in ieder geval af van de voorwaarden van je pensioenverzekering: Bijvoorbeeld: hoe en wanneer keert de verzekering uit? Als de verzekering pas uitkeert vanaf een bepaalde leeftijd, kun je het niet inzetten voor financiële onafhankelijkheid vóór die leeftijd.

Daarmee stuiten we op een onderdeel van MMM wat ik niet zo goed begrijp: Eén van de stappen die hij aanraadt, is om optimaal gebruik te maken van pensioenregelingen. Maar de rest van zijn theorie maakt volgens mij geen gebruik van die pensioenregeling. Zijn aanpak is gericht op het financieel onafhankelijk zijn vanaf een leeftijd ver voor de pensioengerechtigde leeftijd, en vanaf die vroege leeftijd voor eeuwig. Daar komt geen pensioen- of ouderdomsuitkering bij kijken. Je leeft immers van een deel van het rendement op je vermogen, en je teert niet in op je vermogen, sterker nog: je vermogen groeit om te corrigeren voor inflatie (volgens de theorie). Ik houd het er maar op dat het optimaal gebruik maken van pensioenregelingen bedoeld is als vangnet en om zo min mogelijk geld af te dragen aan de Staat.

Hoe dan ook: als je financieel onafhankelijk wil zijn vóór je pensioenverzekering uitkeert, mag je de stortingen niet meetellen als ‘sparen’. Je kunt er immers geen gebruik van maken op het moment dat je wil stoppen met werken. 
Maar als je het niet bij het spaargedeelte rekent, komt het ‘automatisch’ bij het ‘uitgaven-gedeelte’, en dat is ook niet correct, omdat je waarschijnlijk niet meer in deze verzekering stort als je financiële onafhankelijkheid hebt bereikt. Ik denk dat ik het bedrag zou aftrekken van mijn inkomsten en het bespaarcentage zou berekenen ten opzichte van het bedrag wat je dan overhoudt.

Rekenvoorbeeldje, stel:
 - je hebt een netto inkomen van 1.750 euro/maand,
 - je stort daarvan maandelijks 250 euro in je pensioenverzekering
 - je stort daarvan maandelijks 500 euro op je beleggingsrekening (want sparen op een spaarrekening is niet de goede manier volgens MMM), 
dan zou je bespaarcentage zijn: 500 euro van 1750 – 250, dus 500 euro van 1500 euro, dat is 33%.

Als je hiermee rekent, is je eventuele pensioenuitkering een extraatje (of een terugvaloptie voor als de beurs totaal ineen stort).

Als je geplande financiële onafhankelijkheid samenvalt met of begint tijdens de uitkering uit pensioenverzekering, zou je het mee kunnen laten tellen, maar hoe en wat precies is erg afhankelijk van je pensioenverzekering.


Vraag 2: Mag je aflossingen op je hypotheek meetellen?
Voor de aflossing op je hypotheek geldt volgens mij iets vergelijkbaars: hypotheekaflossingen tellen niet mee bij je spaargedeelte, want het leidt niet tot rendement/geld dat je uit kunt geven*. Maar het is ook niet een uitgave die je eeuwig zult hebben. 

Als je je hypotheek afgelost denkt te hebben als je met pensioen wil, kun je de aflossingen hetzelfde behandelen als ik hierboven beschrijf (niet meetellen bij je inkomen en ook niet bij je besparing). Bedenk wel dat de uitgaven voor onderhoud aan je huis misschien stijgen als je het langer in bezit hebt, en dat je daar dus ook ruimte voor moet hebben.

Als je nog een flinke tijd moet aflossen nadat je met pensioen gaat, dan tellen aflossingen niet mee bij je spaarbedrag en wel bij je inkomen.
Je kunt ongetwijfeld een optimum uitrekenen voor je situatie. (Gaat op mijn to-try-lijstje.)

Er is nog een scenario denkbaar: je hebt een hypotheek op een huis dat je verhuurt en waar je dus rendement op maakt. Hoe het dan zit, zou ik nog eens over na moeten denken. Ik denk dat het zo zit: het rendement is inkomen en wat je betaalt aan je hypotheek moet je daarvan aftrekken, niet als besparing, maar als minder inkomen.

*aflossen op je hypotheek betekent (in het algemeen) wel dat je kosten dalen en dat je vervolgens meer zou kunnen storten op je beleggingsrekening. Extra storten op je beleggingsrekening (als resultaat van de aflossing) telt natuurlijk wel mee.

Kortom: Als je wil bepalen of en hoe iets meetelt bij het sparen voor je pensioen, bedenk dan:
  • of het bijdraagt aan het vermogen waarvan jij vrij over het rendement kan beschikken (zodra je met je pensioen wil);
  • als het niet meetelt als ‘sparen voor je pensioen’ of het dan wel of niet bij je uitgaven hoort (met andere woorden: heb je deze uitgaven nog steeds als je met pensioen gaat?)
Je gebruikt het bespaarcentage om uit te rekenen hoeveel jaar het nog duurt voor je financieel onafhankelijk bent. Het is goed om je te realiseren dat het daarbij om een indicatie gebaseerd op aannames gaat. Weliswaar zijn het veilige aannames, maar toch: het is geen exacte wiskunde. Je kunt de beurs, inflatie en overheid niet exact voorspellen en je kunt je eigen uitgavenpatroon niet exact voorspellen; er spelen factoren mee waarop je geen invloed hebt.

Rentenier heeft er op zijn blog geld is tijd ook wat over geschreven. (Hij rekent anders dan ik, dan heb je wat te vergelijken.)

Op Networthify.com staat een handige calculator die ook rekening houdt met het vermogen dat je al hebt opgebouwd.


Ik ben wel benieuwd of er lezers zijn die fouten in mijn gedachtengang ontdekken of aanvullingen of vragen hebben.

9 opmerkingen:

  1. MMM heeft het over pensioen opbouwen in een 401. Hier mag je voor je pensioendatum geld uit halen. Er wordt ook beschreven hoe je dit kunt doen zonder veel belasting te betalen. Daarom kun je het meetellen voor je financiële onafhankelijkheid.In Nederland is het pensioen meestal collectief en kun je er niet eerder geld uithalen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. 401k is vergelijkbaar met een lijfrente in Nederland. De premie hiervoor is aftrekbaar en je betaalt hierdoor dus geen belasting op het moment van storten. Wél ga je belasting betalen als je laat uitkeren. Doe je dit voor je pensioenleeftijd dan moet de uitkering over minstens 20 jaar worden uitgesmeerd. Na het pensioen mag je in 5 jaar alles uit laten keren. Omdat MMM uitgaat van levenslang financieel onafhankelijk ben ik van mening dat je dit gewoon mee kan nemen.

    Aflossingen op je hypotheek zijn gewoon investeringen mét rendement. Stel, je betaalt 4% rente op je hypotheek. Op het moment dat je aflost, hoef je over dat deel geen rente meer te betalen. Nooit meer. Stel je lost 10.000 euro af, waardoor je jaarlijkse lasten dus afnemen met 400 euro (kort-door-de-bocht-zonder-fiscaal-bla-bla). Elk jaar weer, 400 euro minder.

    MBT je rekenvoorbeeld. Het netto inkomen is 1750, hiervan wordt 750 gespaard. Je komt rond van 1.000 euro wat 57,1% is van je inkomen. Je bespaart dus 42,9%. En dat is ook de savings-rate.

    Het is echter lastig om het één-op-één te vergelijken met de MMM-situatie in de VS. Wij hebben AOW die in het bovenstaande geval (waar je rond kan komen van 1.000 euro) al genoeg zou zijn. En, er wordt ook nog pensioenpremie gestort, dus is er ook nog een aanvullend pensioen. In dat geval ben je dus sowieso financieel onafhankelijk vanaf je pensioenleeftijd. Je moet dan alleen overbruggen. Als je daar van kan rondkomen heb je dus veel minder doelkapitaal nodig.

    Gedachtenexperiment. Draai het om. Als je kan rondkomen van 1.000 euro per maand, hoeveel heb je dan op moment x nodig om tot het pensioen te overbruggen?

    Tip: Kijk eens op mijnpensioenoverzicht.nl wat je verwachte AOW leeftijd is. Kijk dan hoeveel de AOW uitkering zal zijn, en wat je al aan pensioen hebt opgebouwd. Is dat meer dan je per maand nodig denkt te hebben? Dan ben je dus voor die periode al klaar!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Bedankt om hier een volledig blogje aan te wijden en voor de linkjes.
    Ben het grotendeels met je zienswijze eens.

    Alleen jammer dat mijn spaargeld voorlopig vooral naar vervroegd aflossen gaat en kluswerken in het huis, zo krijg ik mijn savings rate niet snel de hoogte in. Maar ik ben er zeker van dat deze ingrepen zullen renderen op de lange termijn!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik zou aflossen van de hypotheek ook meetellen bij sparen. Je lost immers een schuld die je hebt, af. En daardoor betaal je ook steeds minder hypotheekrente. Aan de andere kant is de opbrengst van je klussen in huis heel wat moeilijker in een geldbedrag uit te drukken, sommige klussen brengen misschien heel veel op (isolatie en zo), andere heel weinig (zeg, elke kamer van je huis in een andere neon-kleur verven - kleine kans dat een koper dat waardeert).

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Graag gedaan, Simpelweg Rijk Leven, het is een goede vraag.

    Dank aan de anderen voor de toelichting bij MMMs aanbevelingen rond pensioenplannen.

    Over wel of niet ‘meetellen’, nog wat toelichting bij hoe ik het zie: Natuurlijk helpen (in het algemeen) stortingen in je pensioenverzekering en aflossingen op je hypotheek bij het eerder met pensioen gaan.

    Ik ben ervan uitgegaan dat de vraag ging over het bepalen van de ‘savings rate’ tbv de inschatting hoe lang het nog duurt tot financiële onafhankelijkheid. MMM heeft een tabel waarin je af kunt lezen hoe snel je financieel onafhankelijk bent bij een bepaalde savings rate. Dus hoe lang het nog duurt voor je kunt gaan leven van het rendement op je vermogen.
    Om duidelijk te maken waarom ik denk dat aflossen op je hypotheek niet meetelt, nemen we even een hypothetisch geval waarbij je niet spaart, maar wel aflost op je hypotheek. Stel: je gebruikt elke maand de helft van je salaris om af te lossen (en je spaart verder niets). Als je aflossingen meetellen voor je savings rate, zou je volgens de tabel van MMM op basis van de aflossingen na 17 jaar kunnen gaan rentenieren. Maar je hebt (in dit voorbeeld) na die 17 jaar geen spaar- of beleggingsrekening waarop je rendement maakt. Je investeringen zitten in je huis en dat levert geen geld op om boodschappen van te doen. Je hebt waarschijnlijk zeer lage of misschien wel geen woonkosten, maar er wordt geen geld op je rekening gestort. En dat betekent dat je een inkomen nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien. (zie ook bovenstaande reactie van Simpelweg Rijk Leven).

    Natuurlijk is het, als het goed is, zo dat je woonlasten in de loop van die 17 jaar door al die aflossingen gedaald zijn en dat je daardoor elke maand geld overhoudt. Dat geld zou je kunnen beleggen, en als je dat doet, telt dat mee bij je ‘savings rate’.

    Bij stortingen in je pensioenverzekering zit het iets ingewikkelder in elkaar, en wordt het lastig om gebruik te blijven maken van de tabel. Maar ook stortingen in je pensioenverzekering helpen bij je pensioenplan.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. saving rate is niet de enige factor die bepaalt op je met pensioen gaat: de andere factor is "net worth", oftewel je eigen vermogen. Kortweg: je bezittingen minus je schulden.
      Dit is je startkapitaal. Als je op dit moment en negatief eigen vermogen hebt (bv huis onder water), dan duurt de weg naar financieel onafhankelijkheid langer dan als je een positief eigen vermogen hebt. Daarom lijkt het me redelijk om aflossingen niet als uitgaven te zien.

      Verwijderen
  6. Stel na 17 jaar is je huis 750k waard en is het bijna afgelost. Het is dan een keuze om niet te stoppen met werken en wel te blijven wonen. Je kan ook het huis verkopen, een kleinere woning terugkopen of een woning huren, en leven van de opbrengst van je vermogen.

    Je kiest om af te lossen, maar je had ook het geld kunnen investeren in spaargeld, obligaties, aandelen, crowdfunding, een eigen bedrijf, kunst of antieke auto's. Het zijn allemaal investeringen, alleen voelen we dat persoonlijk anders en heeft iedereen zijn eigen risicoperceptie.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Het klopt dat je je hypotheek niet mee moet rekenen. Boven de tabel die je noemt schrijft MMM:
    'Here’s how many years you will have to work for a range of possible savings rates, starting from a net worth of zero:'
    Dus pas vanaf waarde nul zou de tabel de juiste indicator zijn.

    Goede blog en goede reacties, helpend om MMM toe te passen in de NL- setting, thx.

    HJ

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.

    BeantwoordenVerwijderen